Dilatasyon Derzi Nedir ?
Betonarme yapıların tek bir parça olarak inşa edilmesi çeşitli bakımlardan yararlıdır. Ancak yapının boyutları büyüyünce, bağlantılara etkiyen olaylar önem kazanınca, hesaplarda genellikle göz önüne alınmayan ikinci derecedeki gerilmeler tehlike yaratacak değerlere çıkabilir.
Zorunlu durumlarda rötre, sıcaklık değişmesi, temelde farklı oturmalar gibi etkenleri de hesaba katarak boyutlandırma yapılabilir. Daha iyisi ve çok uygulananı bu etkileri karşılamak yerine onların küçük kalmasını, ortaya çıkmamasını sağlayacak tedbirleri almak, yapının taşıyıcı sistemini buna göre düzenlemektir. Bu da yapıyı derzlerle parçalara ayırmakla sağlanmaktadır. Yapının çeşitli bölümlerinin birbirinden bağımsız hareket etmesine imkan veren bu kesimlere genellikle hareket derzi yada ayırma derzi adları verilir. Bunun yanında derzlerin yapılmalarını gerektiren nedenlere göre adlandırıldıkları da görülmektedir. Fakat derz düzenlenince, önemlisi hangisi olursa olsun, çeşitli görevleri yapabileceğinden genel anlamdaki adıyla anılması daha uygun olur.
Çeşitli derzler nedenleriyle birlikte aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1-Genleşme Derzleri (Dilatasyon derzleri) : Betonarme yapıda rötre, sünme, sıcaklık değişmesi yüzünden meydana gelen boy değişiklikleri etkisini azaltmak için plandaki boyutlarını sınırlı tutmak amacıyla yapı genleşme derzleriyle bloklara ayrılır. Bu derzlerle yangınlarda meydana gelen büyük sıcaklık etkisiyle yapıların fazla zarar görmesi de önlenmiş olur.
2- Oturma Derzleri : Temel zemini özelliklerinin veya yapı yüklerinin bütün alanda düzgün olmayışı yüzünden meydana gelecek farklı oturmaların ve dönmelerin yapıya zarar vermesini önlemek için yapılan derzlerdir. Çeşitli özellikteki zeminler üzerine inşa edilen yapı bölümleri veya yan yana gelmiş, farklı karakterde, çeşitli biçimde yüklü yapı bölümleri oturma derzleriyle birbirinden ayrılır.
3- Konstrüktif Derzler : Statik hareketli yükler ve dinamik kuvvetlerden meydana gelecek deformasyonların engellenmesini önlemek, titreşimlerin bölgesel kalmasını sağlamak amacıyla yapılan derzlerdir.
4- Deprem Derzleri : Yapıya deprem etkisiyle kendi içinde az zararlı titreşim yapabilecek bölümlere ayıran derzlerdir.
Dilatasyon Profili Seçiminde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Dilatasyon derzlerinde doğru profiller doğru şartlarda uygulanmadığı taktirde çok önemli sorunlara ve maliyetlere neden olabilmektedir. Profil seçiminde aşağıdaki soruların cevaplandırılması çözümü kolaylaştıracaktır.
» Dilatasyon boşluğu ne kadardır?
» Kaplama altı veya kaplama üstü profil seçeneklerinden hangisi kullanılacaktır?
» Zeminde kullanılacak kaplamaların türü ve yüksekliği nedir ?
» Su ve yangın izolasyon ihtiyacı var mıdır?
» Duvar, tavanda kaplama cinsleri nelerdir?
» Zeminde ağır yük geçişi var mıdır? ( forklift, traspalet,kamyon,otomobil)
» Sismik çözüm isteyen dilatasyon derzi var mıdır?
Yukarıdaki sorulara verilecek olan cevaplar ile konusunda uzman kişilere danışarak ,doğru profil seçimi yapılmalı ve profilin uygulaması hakkında bilgi alınmalıdır.
